Problemem Polski od wieków było utrzymanie lojalności rządzących wobec własnego państwa. Brak instynktu państwowego i kierowanie się prywatą doprowadzały wielokrotnie w historii do sytuacji skrajnych, wręcz tragicznych, kiedy państwo przechodziło w obce ręce. W celu ukrycia nieudolności panujących uciekano w metafizykę, powierzano losy państwa i narodu siłom wyższym, opatrznościowym, maryjnym. Korzystne koincydencje zdarzeń nazywano „cudami”. Sobie przypisywano udział w kreowaniu wyłącznie ich korzystnych skutków. Błędami zawsze obciążano innych. Nieufność sąsiedzka kazała szukać „przyjaciół daleko, a...